پزشکان از رنگ ادرار چه می فهمند؟

رنگ طبیعی ادرار، از زرد کمرنگ تا زرد تیره کهربایی متفاوت است. این رنگ با میزان غلظت رنگدانه‌ای به نام یوروکروم رابطه مستقیم دارد، اما رنگ ادرار همیشه طبیعی نیست. گروه ویتامین «B» می‌تواند رنگ ادرار را به سبز تغییر دهد به طوری که حتی با چشم نیز قابل‌تشخیص باشد. آب هویج ادرار را به رنگ نارنجی درمی‌‌آورد و نام بیماری پورفریا (بیماری ژنتیکی که روی پوست و سیستم اعصاب اثر دارد) نیز نام خود را از تغییر رنگ ادرار به شراب‌پورت گرفته است. اغلب تغییر رنگ ادرار بی‌ضرر و گذراست. گاهی تغییر رنگ می‌تواند در اثر مصرف برخی موادغذایی خاص، رنگ مو، مکمل‌ها یا داروهای تجویزی به وجودآید. هر چند گاهی رنگ ادرار غیرعادی نشان‌دهنده عفونت یا بیماری جدی است.

ادرار نارنجی

غذاها و مکمل‌ها: سر دسته متهمان این تغییر رنگ، موادغذایی حاوی ویتامین C، هویج و آب آن و برخی سبزی‌ها هستند. این مواد علاوه بر نارنجی کردن ادرار، می‌توانند کف دست و پا را بی‌رنگ کنند.
داروها: برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مانند ریفامپین، وارفارین و فنازوپریدین رنگ ادرار را نارنجی می‌کنند. برخی داروها می‌توانند عوارض جانبی روی دستگاه‌ ادراری داشته باشند مثل برخی مسهل‌ها و داروهای شیمی‌درمانی، از دست دادن آب (عرق، استفراغ، اسهال) و نوشیدن کم‌مایعات نیز باعث غلظت یوروکروم می‌شود و رنگ ادرار را تیره می‌کند.

ادرار سبز یا آبی

می‌تواند در نتیجه غذا و دارو باشد. مثلا مارچوبه رنگ ادرار را مایل به سبز می‌کند و بوی مخصوصی به ادرار می‌دهد که کاملا قابل‌تشخیص است. داروهایی که می‌توانند رنگ ادرار را آبی تا سبز کنند، آمی تریپتیلین، ایندومتاسین، سایمتدین و داروهای ضدتهوع و چند مولتی‌ویتامین هستند. در برخی داروها رنگی مورداستفاده قرار می‌گیرد که علاوه بر آبی‌کردن رنگ ادرار باعث درد در هنگام دفع ادرار نیز می‌شوند. برخی بیماری‌های ارثی نادر مثل هیپوکلسمی، رنگ ادرار را آبی می‌کنند. این بیماری ارثی گاهی به نام «نشانگان پوشک آبی» نیز نامیده می‌شود که به دلیل رنگ آبی ادرار کودکان مبتلاست.

قهوه‌ای تیره یا ادرار به رنگ چای

خوردن مقدار زیاد موادغذایی مثل باقلا، ریواس و آلو ادرار را قهوه‌ای تیره می‌کند. داروها و برخی موادمخدر نیز رنگ ادرار را به قهوه‌ای تیره تغییر می‌دهند. از داروها می‌توان به کلروکلین و آنتی‌بیوتیک‌های مترونیدازول و نیترونورانتونین که در عفونت‌های ادراری تجویز می‌شوند، اشاره کرد. مسهل‌های حاوی برگ سنا و کاسکارا و شل‌کننده عضلانی متوکاربامول ادرار را قهوه‌ای تیره می‌کنند. برخی بیماری‌ها به خصوص ناراحتی‌های کبدی مثل هپاتیت و سیروز و بیماری ارثی نادر به اسم tyrosinemia که التهاب گلرومرول‌های کلیوی است، با توانایی کلیه در جذب مایع و مواد زائد تداخل می‌کند.

ادرار تیره و کدر

عفونت‌های دستگاه ادراری و سنگ کلیه می‌توانند شکل ظاهری ادرار را کدر و تیره کنند.
منبع:هفته نامه سلامت